Nazwiska też trzeba odmieniać!

Jeżeli uważasz, że twoje nazwisko się nie odmienia, mamy dla ciebie złą wiadomość. Tylko mianownik należy do ciebie, natomiast pozostałe przypadki do zasad języka polskiego.

Cytując klasyka – polski język, trudna język – a dlaczego tak jest? Powodów wyliczyć możemy co niemiara, między innymi odmianę – bo jest to pewnego rodzaju, tuż obok orła i cebuli, symbol narodowy. Odmieniamy wszystko, co tylko się da, w tym również nazwiska.

Nazywam się Kajetan Woźnikowski. Wydawałoby się, że odmiana mojego nazwiska nie będzie budziła żadnych wątpliwości czy problemów. Mimo to zdarzało mi się otrzymywać dyplomy czy podziękowania, dla „Kajetana Woźnikowski”. Mam nadzieję, że każdy z Was, Drodzy Czytelnicy, słyszy – nawet jeśli moje nazwisko jest dla niego całkowicie nowe – że coś jest nie tak. Bo owszem, nazwiska zakończone na „-ski” odmieniają się, zresztą jak wszystkie pozostałe – również te zakończone na „-o”. Często zdarza mi się słyszeć dopełniacz „Tadeusza Kościuszko”, zamiast poprawnej formy „Tadeusza Kościuszki”.

Odmiana nazwisk jest trudna i często brzmi dziwacznie, dlatego wiele osób uważa, że ich nazwisko się nie odmienia. Niestety, odmienia się. Językiem polskim rządzą zasady, których należy przestrzegać, czy się tego chce czy nie. Jak to robić, jeżeli nie wiemy, jak nasze nazwisko odmienić?

Kobiety nie powinny mieć problemu. Mocno upraszczając sprawę, u kobiet odmieniają się tylko nazwiska zakończone na „-a”, np. Anna Nowak w każdym przypadku pozostanie Anną Nowak, natomiast jej mąż,  Jan Nowak, w narzędniku będzie już Janem Nowakiem.

Problem budzić mogą nazwiska dwuczłonowe, np. nazwisko polskiego polityka, Janusza Korwin-Mikkego. Zazwyczaj w podobnych sytuacjach odmieniają się oba człony, chyba że (tak jak w tym przypadku) pierwszy z nich jest herbem – wtedy nie należy go odmieniać.

Jak odmieniać nazwiska?

Jeżeli nie wiemy, jak odmienić dane nazwisko, najlepiej sprawdzić w słowniku, poradni językowej albo poradzić się Wujka Google’a. Nauczenie się, jak odmieniać nazwiska nie jest trudne, aczkolwiek trzeba zapamiętać wiele reguł, które pozwalają odnaleźć schematy w zależności od końcówki wyrazu. Np. nazwiska żeńskie zakończone „-owa”, „-ewa”, zachowują się jak przymiotniki, pozostałe jak rzeczowniki pospolite o podobnym zakończeniu – czyli należy wówczas znaleźć wyraz, który brzmi tak samo, i odmieniać analogicznie.

Można również zapytać samego zainteresowanego, choć domyślam się, że często zdecydujesz się tego nie robić – a nawet jeśli, to bardzo prawdopodobne, że usłyszysz wówczas słowa: „moje nazwisko się nie odmienia”.

Uniwersalne lekarstwo? W sytuacji naprawdę podbramkowej ułóż zdanie tak, żeby móc z czystym sumieniem użyć nazwiska w mianowniku. Czasem wymaga to wiele wysiłku intelektualnego, ale przecież nie ma rzeczy niemożliwych.

Zdjęcie: Kaja Bednarska
Edycja i korekta: redakcjaBB