Na zamek marsz!

Tam, gdzie teraz stoi znajdował się gródek rozbójników. Książę opolski Kazimierz pozbył się nieproszonych gości i wystawił w tym miejscu zameczek myśliwski. Rozbudowany  z czasem do postaci zamku- Zamek Sułkowskich, bo o nim mowa, jest najstarszą i największą zabytkową budowlą na terenie historycznego Bielska. Jego  mury kryją w sobie zapis wielowiekowych dziejów, sięgającymi swoimi początkami średniowiecza.

Mówią wieki

Zamek, wzniesiony przez władających księstwem cieszyńskim Piastów, przez ponad dwa stulecia był jedną z ich siedzib. Ta śląska warownia strzegła  granicy księstw dzielnicowych, księstwa cieszyńskiego, oświęcimskiego, od połowy XV wieku granicy polsko-czeskiej, a od 1526 roku austriacko- polskiej. 

Wystawienie zamku również można przypisać księciu cieszyńskiemu Przemysławowi I Noszakowi (1358-1410).

Mimo że bielski zamek jest podobny do innych tego typu obiektów na ziemiach Piastów, mamy podstawę przypuszczać, że impuls do jego powstania dali Czesi, bowiem Bielsko od  początku swojego istnienia pozostawało w orbicie wpływów czeskich, pod względem zarówno kulturowym i co ważniejsze politycznym. 

Od końca XVI wieku rola obronna zamku malała. Stawał się powoli rezydencją szlachecką.  Od 1572 roku był centrum administracyjno-gospodarczym samodzielnego bielskiego państwa stanowego. Władali nim przedstawiciele znanych szlacheckich rodzin Promintzów,  Schaffgotschów, Solmsów i Haugwitzów.

Zamek zmienia twarz 

Swój obecny wygląd budowla zawdzięcza ostatniej wielkiej przebudowie z XIX wieku. Eklektyzm (wówczas modny) całkowicie zatarł cechy stylowe wcześniejszych czasów. W latach 1899-1973
w miejscu widocznego obecnie od strony wschodniej ceglanego muru oporowego, stał ciąg tzw. bazarów. Tworzyły one efektowną podbudowę architektoniczną dla bryły zamku. Niestety, zostały wyburzone w związku z poszerzaniem ulicy Zamkowej. Historyczne oblicze miasta możemy zobaczyć na wielu przedwojennych pocztówkach.

Zamek i dobra w mieście oraz okolicy, pozostawały w posiadaniu rodziny Sułkowskich do 1945 roku. Ostatni z rodu, mieszkają w Wiedniu. Często odwiedzają Bielsko.

Po II WŚ  zamek został przejęty przez Państwo Polskie – stał się siedzibą różnych instytucji kulturalnych. Przez lata  jego mury gościły między innymi Liceum Plastyczne. 

Zbiory: czyli czy warto kupić bilet?

Ekspozycja muzeum obejmuje:  reprezentacyjną klatkę schodową z XIX wieku, salę  sztuki myśliwskiej i militariów, wystawę sztuki polskiej i europejskiej od XIV do XVII wieku, a także Salon Muzyczny, galerię malarstwa polskiego i europejskiego od XIX do XX wieku, Salon biedermeierowski, galerię  współczesnej sztuki regionu i wystawę prezentującą dzieje zamku Bielska-Białej i okolic, wystawę etnograficzną, grafiki  przełomu XIX i XX wieku, wystawę malarstwa portretowego od roku 1800 do lat trzydziestych XX wieku. Jedna z sal poświęcona jest  rodzinie  Sułkowskich.

Toporki, monety i cenzurki

Artefakty pozyskane w trakcie  badań archeologicznych z grodziska w Starym Bielsku, można podzielić na naczynia gliniane  i żelazne narzędzia.

Z pamiątek prehistorycznych na szczególną uwagę zasługują neolityczne topory  i kamienne siekiery, broń, części stroju i  kolekcja monet z okresu wpływów rzymskich.  Do ciekawych eksponatów należą pergaminowe przywileje królewskie dla ewangelików z Białej, nadane przez króla Augusta II Mocnego i króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Prezentowana jest również światłokopia dokumentu nadania praw miejskich miastu Białej w 1723 roku przez króla Augusta II Mocnego; kolekcja monet z XV-XVII wieku bitych w mennicach w niedalekim Cieszynie i Skoczowie oraz miedzioryt ręcznie kolorowany, wydany w Norymberdze z XVIII wieku, przedstawiający mapę Księstwa Cieszyńskiego. Są też dokumenty magistrackie oraz świadectwa szkolne wystawiane przez ewangelickie i katolickie szkoły.

Historia sztuki

W jednej z sal zwaną Niebieską, wyeksponowano przykłady polskiego i europejskiego malarstwa J. Matejki, P. Michałowskiego, H. Rodakowskiego, J. Kossaka i innych. Sala Oliwkowa to z kolei malarstwo z okresu Młodej Polski. Znajdują się tam prace: Jacka Malczewskiego, Leona Wyczółkowskiego, Teodora Axentowicza. Uzupełnieniem malarstwa są secesyjne wyroby ze szkła, porcelany i cyny.

W kolejnej sali  prezentowane są prace artystów, którzy w okresie międzywojennym związani byli z Bielskiem lub okolicą. Najbardziej znani to Julian Fałat oraz Stanisław Ignacy Witkiewicz.

Górujący nad Placem Chrobrego Zamek Sułowskich jest niewątpliwie ozdobą naszego miasta. Od niedawna jestem wolontariuszką oprowadzającą wycieczki i zapraszam na  przechadzkę zabytkowymi korytarzami, by wysłuchać interesującej opowieści, ważnych faktów i  kilku anegdot. Odpowiem też  może na pytanie, czy na zamku straszy…

Zdjęcia: Wojtek Przewoźnik
Korekta: Justyna Fołta