Historia pisania na skórze
Posiada je co dziesiąta osoba mijana na ulicy w Polsce. Stanowią ważny element kultury od czasów starożytności. Łączą grupy społeczne. Możemy je nazwać sztuką, modą, a nawet stylem życia.
Tatuaże długo były kojarzone głównie z życiem więziennym lub gangami motocyklowymi. Dawały wiedzę o hierarchii i przynależności do danego środowiska. Jednak te specyficzne malunki na ciele mają znacznie dłuższą historię i znaczenie.
Tatuaże w różnych kulturach
Dawniej tatuaże wyrażały przynależność do plemienia lub danej grupy społecznej. Archeolodzy zauważyli, że ludzie przestali używać ich, gdy zaczęły powstawać państwa. Wtedy wszyscy byli poddanymi króla, a „dziary” zaczęto utożsamiać z wyrzutkami, skazańcami i niewolnikami. Był czas, gdy jedyną możliwością uniknięcia wyroku śmierci było poddanie się wytatuowaniu całej twarzy i ramion. Taką karę w V wieku nałożył cesarz Ritchu na jednego ze skazanych. Dwieście lat później taki sposób karania został zakazany. Powrócił w XIII wieku, a do XVII w. został szeroko rozpowszechniony. Karanie poprzez tatuowanie było bardziej humanitarne niż np. obcinanie nosa czy uszu, jednak bardzo zniesławiło sztukę tatuażu.
W wielu kulturach i religiach poszczególne wzory były zarezerwowane dla kobiet lub mężczyzn. Tatuaże były znakiem inicjującym wejście w dojrzałość, mogły też świadczyć o indywidualnych zdolnościach. Właśnie takie znaki miały na przedramionach kobiety na Borneo. Inne motywy widoczne na ciałach mieszkańców tej wyspy nawiązują do tamtejszej fauny i flory. Dawniej wierzono, że są pewnego rodzaju talizmanami mającymi chronić właściciela.
Również w kulturze samoańskiej zawsze były obecne dwie formy tatuażu: dla kobiet (malu) oraz dla mężczyzn (pea). Proces ich powstawania symbolizował dojrzewanie. Dzięki nim można było w pełni uczestniczyć w życiu społeczności. Tatuaże te miały charakterystyczne znaki. To motyw diamentu na tylnej stronie kolana u kobiet, mężczyźni natomiast byli tatuowani od kolan do nadgarstków. Między lędźwiami a pępkiem rysowano mityczne postacie Taema i Tilafaiga. Bez tego tatuażu życie mężczyzny uważano za niekompletne. Tatuaż pozwalał na otrzymanie tytułu matai, co oznaczało wejście w dorosłe, męskie życie.
Tworzenie tatuaży w północnej Ameryce dotyczyło głównie kobiet i przetrwało aż do czasów II wojny światowej. Tatuowano rejon ust, grzbiet dłoni oraz górną część pleców i ramion dojrzałej kobiety. Niewytatuowana mężatka po śmierci miała trafić do piekła.
W okresie II wojny światowej zanotowano wiele przypadków tatuaży-emblematów. Tatuowane były znaki określające grupę krwi u żołnierzy lub przynależność do oddziałów SS, co pomagało zidentyfikować zbiegów i zdrajców. Natomiast osobom przebywającym w obozach koncentracyjnych tatuowano lub wypalano numer identyfikacyjny. Zastępował imię i nazwisko.
Tatuaże w religii
Podczas tureckiej okupacji na Bałkanach od XV do XIX wieku chrześcijanie tatuowali swoje kobiety i dzieci, by zaznaczyć ich przynależność do danego wyznania. Natomiast w krajach buddyjskich do dziś stosuje się znaki wykonane białym atramentem – są pewnego rodzaju błogosławieństwem i ochroną. Nie każda społeczność wykonuje permanentne tatuaże. Hinduski tworzą zmywalny tatuaż sztuką mehndi lub henny. Najczęściej nakładany jest na dłonie i stopy panny młodej, co ma zapewnić szczęście, miłość i powodzenie finansowe w przyszłości. Obecnie wiele krajów zachodnioeuropejskich przejęło tę technikę zdobienia ciała.
Tatuaże dzisiaj
Mimo burzliwej historii tatuaże stają się coraz powszechniejsze. Wyrażają sposób myślenia i wyznawane wartości. Niektóre z nich nie mają większego znaczenia symbolicznego, jednak każdy jest ważny dla właściciela. – Często motyw przewodni tatuażu ma dla osoby tatuowanej konkretne znaczenie, stanowi skojarzenie lub symbolizuje wydarzenie z życia. Czasem chodzi o ogólny symbol np. sowę oznaczającą mądrość.
Moje projekty mają jednak najczęściej funkcję estetyczną, traktuję tatuaż jako formę sztuki i skupiam się głównie na dopasowaniu wzoru do klienta – zarówno pod względem charakteru, jak i anatomii – mówi tatuażystka z Krakowa. Dodaje, że tatuaż w obecnych czasach jest tak powszechnym zjawiskiem, że niektórzy ludzie są nastawieni tylko na zdobienie ciała. Zauważalne przestaje być także tabu na temat tatuaży i ich negatywny wydźwięk. Warto pamiętać, że tatuaż nie jest wydarzeniem ani rzeczą, która może diametralnie nas zmienić, a jedynie pamiątką, którą chcemy uwiecznić chwile.
Artykuł ukazał się w #4 magazynie redakcjaBB.
Zdjęcie: Kaja Bednarska
Korekta: Ewa Kuchta