Uczmy się chronić Ziemię #15

Czym jest edukacja klimatyczna?

Edukację na naszej planecie i środowisku możemy podzielić na ekologiczną i klimatyczną.

Ekologiczna zajmuje się przede wszystkim naturą – zachowaniami zwierząt i roślin, ekosystemami, naucza zachowań pro-środowiskowych i tym podobnych. Styczność z nią mieliśmy już w szkole podstawowej na lekcjach przyrody.

Edukacja klimatyczna skupia się głównie na zmianach środowiskowych spowodowanych przez człowieka. Uczy weryfikacji napływających do nas informacji, reagowania na wieści o katastrofach klimatycznych i pokazuje, gdzie jest miejsce człowieka na świecie.

Pierwszym krajem, który wprowadził do swojego systemu nauczania edukację klimatyczną i naukę o zrównoważonym rozwoju, są Włochy. Przedmiot ten jest obowiązkowy i obejmuje trzydzieści trzy godziny lekcyjne w roku szkolnym z ocenami wpisywanymi do świadectwa. Głównym celem zajęć jest podniesienie świadomości uczniów i uczennic na temat globalnego ocieplenia i przygotowania ich na niepewną przyszłość klimatyczną.

Nauka o zrównoważonym rozwoju wprowadzona jest nie tylko na zajęcia z edukacji klimatycznej, ale też na takie lekcje jak matematyka czy fizyka. Uczniowie i uczennice w wieku 6-11 lat będą uczyć się na modelu baśniowym, czyli poprzez opowieści z różnych kultur i różnych części świata, które będą wiązały się ze środowiskiem. Starsi dostaną więcej technicznej wiedzy, a licealiści i licealistki będą analizować wyznaczone przez ONZ cele do 2030 roku

Dlaczego potrzebujemy edukacji klimatycznej?

Odkąd staliśmy_łyśmy się bardziej świadom_ zmian klimatycznych zachodzących na świecie, media zaczęły zalewać nas falą fake newsów na temat globalnego ocieplenia. Greenwashing atakuje nas z każdej strony i ciężko jest odróżnić prawdę od dezinformacji. Edukacja klimatyczna powinna skutecznie uczyć nas, jak reagować na wieści o globalnym ociepleniu, walczyć o zmiany i weryfikować dane, które otrzymujemy.

GREENWASHING

to praktyka, w której firma, lub organizacja sugeruje, że jest przyjazna dla środowiska, ale w rzeczywistości jej działania nie są zgodne z deklarowanymi wartościami ekologicznymi

Zespół badawczy organizujący akcję Ziemianie atakują przeprowadził badanie na przełomie 2019 i 2020 roku na temat wiedzy Polek i Polaków o zmianach klimatycznych. Ankietowan_ mieli_miały rozwiązać test na temat aktualnego stanu naszej planety oraz podstawowych zagadnień z zakresu ekologii, a następnie (przed otrzymaniem wyników) ocenić swoją wiedzę dotyczącą tego tematu.

Polacy_ki oceniali_ły swoją wiedzę na temat środowiska jako przeciętną (55%) lub dużą (32%). Wykorzystując skalę szkolną, respondenci_tki wystawili_ły sobie średnią ocenę 3+. Jednak ich prawdziwy stan wiedzy na podstawie późniejszego testu możemy ocenić na 2+. Wyniki badań jasno pokazują, że ludzie w Polsce nie są świadomi problemów, mimo że sami określają się jako pewni swojej wiedzy. Dlatego już teraz potrzebujemy wprowadzenia rzetelnej edukacji klimatycznej do szkół. 

Edukacja klimatyczna powinna praktycznie przygotowywać nowe pokolenia do walki o systemowe zmiany na rzecz środowiska i pokazywać, jak odróżniać prawdę od fake newsów, na które często możemy trafić w internecie. Dla wielu osób wieści o katastrofach ekologicznych mogą być wręcz traumatyczne, dlatego na zajęciach z edukacji klimatycznej powinno nauczać się także, jak reagować na takie wiadomości.

Kto się chce edukować?

Należy zadać sobie pytanie, czy uczniowie_uczennice rzeczywiście chcą dodatkowych godzin lekcyjnych w i tak już przepełnionym planie lekcji po to, aby uczyć się o zmianach klimatycznych? Otóż… tak! W ramach kampanii Tak! dla edukacji klimatycznej 15 lipca 2021 roku odbyło się spotkanie ekologów_żek, przedstawicieli_ek rządu i młodzieży z Młodzieżowego Strajku Klimatycznego Przy Okrągłym Stole. Tematem dyskusji była chęć wprowadzenia do szkół edukacji klimatycznej. Młodzi żądają jak najszybszego rozpatrzenia ich wniosku i przedstawiają swoje postulaty na ten temat.

Klimatyczny Dialog Młodzieżowy, w skład którego wchodzi kilka organizacji ekologicznych, zaproponował siedem postulatów:

1. Wprowadzenie obowiązkowych zajęć ekologicznych i klimatycznych w polskich szkołach.
2. Przeszkolenie nauczycielek i nauczycieli w zakresie edukacji klimatycznej oraz przekazanie im scenariuszy lekcji i materiałów dydaktycznych.
3. Wsparcie szkół dla uczniów i nauczycieli w radzeniu sobie z depresją klimatyczną i problemami ze zdrowiem psychicznym.
4. Neutralność klimatyczna placówek edukacyjnych do 2030 roku.
5. Program zajęć powinien traktować o zagrożeniach, technologiach i ekoinnowacjach, a zajęcia powinny być przy tym angażujące.
6. Budowa muzeów historii naturalnej, które pomogą zobaczyć i doświadczyć, jak zmienia się klimat.
7. Placówki edukacyjne muszą przejąć inicjatywę w rozwijaniu odpowiedzialności za przyrodę i społeczeństwo, a także angażować młodzież w praktykowanie aktywnego obywatelstwa.

Rząd jest otwarty na rozmowy, jednak do realnych zmian jeszcze daleko. Wiel_ niezależnych obywateli_ek również nie jest obojętna wobec tematu. Prawie dwadzieścia jeden tysięcy osób podpisało Apel klimatyczny WWF do prezydenta Polski na Szczyt Klimatyczny 2022.

Edukacja klimatyczna powinna praktycznie przygotowywać nowe pokolenia do walki o systemowe zmiany na rzecz środowiska i pokazywać, jak odróżniać prawdę od fake newsów, na które często możemy trafić w internecie. Dla wielu osób wieści o katastrofach ekologicznych mogą być wręcz traumatyczne, dlatego na zajęciach z edukacji klimatycznej powinno nauczać się także, jak reagować na takie wiadomości.

Co ciekawe, Ministerstwo Edukacji i Nauki w rozporządzeniu z 3 czerwca 2020 roku wprowadziło edukację klimatyczną w ramach godziny wychowawczej (Dz.U. poz. 1008). Jednak zagadnienie to jest często pomijane na zajęciach ze względu na brak wyszkolenia nauczycieli_ek w tym temacie.

Skąd czerpać wiedzę?

Do zmian jeszcze daleko, ale już teraz sam_ możemy edukować się na temat globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych. Poniżej znajdują się przykładowe strony, z których możemy pozyskiwać informacje.

1. Edukacja WWF – podcasty, poradniki, materiały do lekcji
2. Naturalnie z WWF, Lepszy klimat – podcasty
3. Profile edukacyjne (Instagram)

• @eko.paulinagorska
• @ekodwojeczka
• @greenpeace_pl odwojeczka
• @dziennikarz_dla_klimatu
• @toogoodtogo.pl

Strony internetowe

• https://edukacjaklimatyczna.org.pl/

Literatura

• Sorry, taki mamy ślad węglowy – Mike Berners – Lee

Nasza wiedza i umiejętność odróżniania faktów od fake newsów to jedne z ważniejszych aspektów w zwiększeniu świadomości na temat kryzysu klimatycznego. Pierwszym krokiem do systemowych zmian jest rzetelna edukacja klimatyczna, dlatego powinno się ją wprowadzić do szkół lub też samodzielnie się edukować. Drugim krokiem jest działanie w wolontariatach, udział w protestach klimatycznych, organizacja zajęć o klimacie dla pobliskiej szkoły. Upowszechniajmy fakt, że edukacja klimatyczna jest pierwszym krokiem do systemowych zmian w walce o klimat.

Grafika: Wiktoria Surma