Overthinking

Overthinking, zwany inaczej paraliżem analitycznym, w psychologii jest znanym i powszechnym zjawiskiem.  Jego kluczową cechą jest to, że prowadzi  do nadmiernej analizy sytuacji, zachowań czy wypowiedzi, a ludzie dotknięci tym problemem mają problem z nadmierną i paraliżującą analizą, która zwykle kończy się zwiększonym stresem i niepewnością, opóźniając lub uniemożliwiając podejmowanie decyzji. Nawet najprostsze decyzje mogą stać się przedmiotem wielogodzinnych rozważań, co często prowadzi do nasilonego lęku czy frustracji.

Paraliż analityczny wiąże się również z tendencją do przewidywania najgorszego z możliwych scenariuszy (czyli katastrofizacją). Osoby mające tendencję do overthinkingu często koncentrują się na negatywnych stronach sytuacji, co powoduje, że odczuwają niepokój i obawy nawet wobec mało istotnych, zwyczajnych wydarzeń.

Taka pesymistyczna narracja może wpłynąć nie tylko na ich samopoczucie, ale również na relacje z innymi ludźmi oraz sukcesy szkolne czy zawodowe.

Ponadto, overthinking może prowadzić do zaniedbywania różnych aspektów życia. Osoby dotknięte tym zjawiskiem często poświęcają tak wiele czasu i energii na rozmyślania o przeszłości lub przyszłości, że nie potrafią cieszyć się chwilą obecną. Może to skutkować utratą zadowolenia z życia oraz brakiem satysfakcji z własnych osiągnięć, a nawet prowadzić do depresji.

Jak zatem poradzić sobie z tym zjawiskiem? Istnieją różne metody, które mogą pomóc złagodzić problem overthinkingu – wiele z nich czerpie z terapii poznawczo-behawioralnej  (CBT), skupiającej się na zmianie myślenia i zachowania. Nurt poznawczo-behawioralny w terapii zakłada, że wszyscy posiadamy pewne mniej lub bardziej świadome przekonania o sobie, innych i świecie, przez pryzmat których interpretujemy to, co przydarza nam się w życiu. W tym ujęciu zmiana naszego myślenia prowadzi do zmiany naszych emocji oraz do zmian w naszym zachowaniu.

Warto zaznaczyć, że modyfikacja negatywnych przekonań, które kształtowały się całe nasze życie, może być trudna i wymagać pomocy terapeuty. Na dobry początek jednak możemy sami spróbować nauczyć się rozpoznawać swoje automatyczne myśli oraz sposób, w jaki zwykle oceniamy sytuacje i traktować je z pewnym dystansem – pamiętając, że nasze myśli nie są faktami.

Ćwiczenia relaksacyjne oparte na treningu uważności czy wolnym, głębokim oddychaniu (np. Trening Jacobsona* lub Trening Autogenny Schultza*) mogą pomóc nam w nauce skupienia uwagi na tu i teraz oraz w zredukowaniu napięcia i lęku związanego z overthinkingiem.

Przed skorzystaniem z metod relaksacyjnych należy jednak upewnić się, że nie posiadamy
żadnych przeciwskazań zdrowotnych.

Kolejną kwestią jest praktykowanie życia w teraźniejszości poprzez koncentrację na zwykłych, codziennych czynnościach i nauka doceniania drobnych przyjemności (może w tym pomóc np. stworzenie dziennika lub tablicy wdzięczności). Ważne jest również kształtowanie umiejętności skutecznego rozwiązywania problemów bez konieczności analizowania każdego najdrobniejszego aspektu sytuacji oraz rozwijanie współczującej postawy wobec siebie, zwłaszcza w obliczu trudnych, stresujących zdarzeń.

Na koniec warto wspomnieć, że ważna jest również gotowość szukania wsparcia i rozmowa z bliskimi lub specjalistami. Czasem zbyt wiele myśli może przeszkadzać w znalezieniu rozwiązania problemu, dlatego warto podzielić się nimi z kimś, kto może pomóc spojrzeć na okoliczności z innej, nowej perspektywy.

Podsumowując, overthinking jest powszechnym zjawiskiem, które może znacząco wpływać na nasze życie i samopoczucie. Jednak świadomość tego problemu oraz zastosowanie konstruktywnych strategii radzenia sobie z nim może pomóc nam złagodzić jego negatywne skutki i nauczyć się cieszyć życiem tu i teraz.

Jeśli czujesz, że nie radzisz sobie z overthinkingiem lub doświadczasz ciągłego, silnego poczucia niepokoju, apatii czy smutku na co dzień, poszukaj pomocy u specjalisty – psychologa, psychiatry lub psychoterapeuty.

*Trening Jacobsona – opracowany przez amerykańskiego psychiatrę Edmunda Jacobsona, polega na napinaniu i rozluźnianiu całych grup mięśniowych w celu zredukowania stresu i poprawy stanu psychicznego.

*Trening Autogenny Schultza – technika relaksacji stworzona przez niemieckiego psychiatrę Johanna Heinza Schultza, opiera się na samoregulacji organizmu poprzez koncentrację na wewnętrznych doznaniach i sugestie odnośnie stanów umysłu i ciała, aby osiągnąć stan głębokiej relaksacji.

Instagram: @acojeśli_zwzt

TikTok: @acojeśli_zwzt

Facebook: @acojeśli_zwzt

Wsparcie psychologiczne i merytoryczne: Natalia Warecka

Korekta: Natalia Jabcoń